چگونه سطح هموگلوبین را افزایش دهیم - آقای معلم

مترجم: سعید علیزاده

گفته می شود که یک رژیم غذایی غنی از آهن برای حفظ سطح طبیعی هموگلوبین کافی است. گاهی اوقات، با توجه به دلیل و شدت این بیماری، مکمل و درمان هم ممکن است نیاز باشد.

هموگلوبین پروتئین غنی از آهنی است که در سلول های قرمز خون مهره داران وجود دارد. رنگدانه های حاوی آهن در هموگلوبین هماتین نامیده می شود و بخش پروتئین هم به گلوبین مشهور است. وظیفه اصلی هموگلوبین انتقال اکسیژن از ریه ها به بافت های بدن است، تا برای واکنش های شیمیایی در سلول های زنده انرژی لازم تامین شود. کربن دی اکسید که به نام یک محصول جانبی از این واکنش های شیمیایی منتشر می شود، برای بازدم به ریه ها بازگردانده می شود. از آنجا که نقش هموگلوبین در بدن انسان برای داشتن یک زندگی سالم حیاتی است، حفظ سطح این رنگدانه در خون بسیار ضروری است. تغییر جزئی در سطح طبیعی هموگلوبین ممکن است علایم خاصی را ایجاد نکند. با این حال، تغییرات شدید ممکن است علایم شدیدی ایجاد کند و اگر درمان نشود منجر به عوارض جانبی می شود. در این مقاله مرور کوتاهی بر علل و درمان این بیماری می کنیم.

علل برای سطوح پایین هموگلوبین

کمبود مواد مغذی: کمبود آهن در بدن سنتز هموگلوبین را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث کم خونی ناشی از کمبود آهن می شود، که با سلول های قرمز خون کوچکتر فاقد رنگدانه قرمز شناخته می شود. یکی از دلایل مصرف ناکافی غذاهای غنی از آهن است. به غیر از آهن، گفته می شود که کمبود ویتامین B12 و مواد مغذی دیگر بر سطح هموگلوبین در بدن تاثیر می گذارد.

ناتوانی در جذب آهن: در برخی موادر، جذب آهن کاهش می یابد و این امر منجر به سطح پایین هموگلوبین می شود. این اتفاق اغلب برای اشخاصی روی می دهد که دچار برخی مسائل سلامتی مانند بیماری کرون و بیماری سیلیاک هستند که به مخاط روده آسیب می زنند. مصرف غذاهایی که غنی از کلسیم و تانین هستند هم ممکن است بر جذب آهن تاثیر بگذارد. برای مثال، چای سیاه خیس شده به مدت طولانی، غنی از تانین است که می تواند با جذب آهن تداخل ایجاد کند.

از دست دادن خون: سطح هموگلوبین ممکن است به دلیل از دست دادن خون ناشی از خونریزی معده یا بواسیر کاهش یابد. کسانی که دچار دوره های قاعدگی سنگین و خون دماغ مکرر هستند هم ممکن است از سطح هموگلوبین پایین رنج ببرند. اهدای خون مکرر هم به نام یک دلیل دیگر ذکر شده است.

کاهش تولید سلول های قرمز خون: برخی بیماری های خاص مانند سرطان خون، سیروز، کم کاری تیروئید و بیماری های کلیه مانع از تولید سلول های قرمز خون می شوند. تعداد هموگلوبین ممکن است به دلیل استفاده برخی از داروها مانند آن هایی که برای درمان عفونت HIV و سرطان مصرف می شوند کاهش یابد.

تخریب سلول های خون: برخی شرایط سلامتی خاص وجود دارند که با تخریب بیش از حد سلول های قرمز خون شناخته می شوند و باعث کاهش تعداد هموگلوبین می شود. کم خونی سلول داسی شکل، تالنامی و اسپلنومگالی برخی از این بیماری ها هستند.

تجربه کاهش سطح هموگلوبین در زنان باردار امری طبیعی است. در حالی که کاهش جزئی باعث بروز مشکل نمی شود، تغییرات شدید ممکن است نشان دهنده یک مشکل سلامتی یا کاهش خطرناک آهن باشد. می توانید این شرایط را با درمان دلیل زمینه ای آن و یا اصلاح رژیم غذایی با مکمل ها به حالت طبیعی برگرداند.

نکاتی برای افزایش سطح هموگلوبین

همانطور که در بالا ذکر شد، دلیل زمینه ای و تغییر در تعداد هموگلوبین ممکن است برای همه یکسان نباشد. بنابراین روشی که برای اصلاح این شرایط استفاده می شود ممکن است از یک شخص به شخص دیگر متفاوت باشد. اگر هیچ بیماری زمینه ای وجود ندارد، یک رژیم غذایی مغذی همراه با مکمل ها کفایت خواهد کرد. در غیر این صورت، بیماری زمینه ای باید درمان شود. اگر تعداد خیلی کم است، ممکن است انتقال خون توصیه شود. چنین شرایطی معمولا در مواردی مثل خونریزی شدید به دلیل تروما، جراحی یا بیماری های خاص ایجاد شود.

منابع غذایی و مکمل ها: در صورت کم خونی ناشی از کمبود آهن، پزشک ممکن است به شما توصیه کند تا مکمل های آهن مصرف کنید و غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی خود قرار دهید. اعتقاد بر این است که آهن در مواد غذایی از منابع حیوانی در مقایسه با منابع گیاهی، در افزایش سطح هموگلوبین بسیار مفید است. ویتامین B6, B12 و اسید فولیک هم در افزایش سطح هموگلوبین مفید تشخیص داده شده است.

اجتناب از مسدودکننده های آهن: در حالی که مکمل های آهن و غذاهای غنی از آهن مصرف می کنید، باید از مصرف برخی مواد غذایی که بر توانایی بدن در جذب آهن تاثیر می گذارد خودداری کنید. این مسدودکننده های آهن شامل چای، قهوه، غذاهای غنی از فیبر، مواد غذایی با سطح بالای کلسیم (مثل شیر، پنیر، شکلات و نوشیدنی های کافئین دار) و برخی داروهای دارای فسفات و آنتی اسیدها هستند.

کاهش مصرف غذاهای دارای اسید اگزالیک: گفته می شود که غذاهای غنی از اسید اگزالیک هم می توانند با جذب آهن در بدن تداخل ایجاد کنند. اسفناج که یک منبع غنی از آهن است، حاوی اسید اگزالیک هم است. همچنین ممکن است آهن را سفت کند و جذب آن از طریق بدن سخت شود. با این حال، تاثیر اسید اگزالیک ممکن است از یک شخص به شخص دیگر متفاوت باشد.

اجتناب از مصرف غذاهای حاوی گلوتن: اشخاصی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند باید از مصرف غذاهای دارای گلوتن اجتناب کنند. چون این امر می تواند با جذب مواد غذایی مانند آهن تداخل ایجاد کند. بنابراین از گندم و محصولات گندم و دیگر مواد غذایی که حاوی گلوتن هستند اجتناب کنید تا از کمبود آهن و سطح پایین هموگلوبین جلوگیری شود.

افزایش مصرف ویتامین C: اگر ویتامین C (یا مواد غذایی غنی از ویتامینC) همراه با مکمل های آهن مصرف شود مفیدتر خواهد بود. ویتامین C باعث افزایش جذب آهن در بدن می شود، که این امر به نوبه خود باعث افزایش سطح هموگلوبین می شود.

به طور خلاصه، مواد غذایی، ویتامین ها و گیاهان ذکر شده در بالا ممکن است در افزایش سطح هموگلوبین ها مفید باشد. محصول دیگر کیتوزان نام دارد که گفته می شود مفید است. کیتوزان از اسکلت میگو مشتق می شود. مکمل های آهن باید با توجه به تجویز دکتر مصرف شوند. برخی استفاده کنندگان ممکن است دچار یبوست و ناراحتی معده شوند. این مکمل ها نباید در مقادیر بالا مصرف شوند، چون باعث افزایش آهن می شود که این افزایش می تواند برای بدن سمی باشد. حتی ویتامین ها باید طبق توصیه پزشک مصرف شوند. این امر در مورد گیاهان و دیگر مکمل ها هم صادق است. اطمینان حاصل کنید که در مورد شرایط سلامتی و داروی کنونی خود با پزشک مشورت کنید.

با این حال، تعداد پایین هموگلوبین ممکن است به دلیل بیماری های زمینه ای ایجاد شود و بنابراین درمان این بیماری ها ضروری است. در صورتی که از دست دادن خون به دلیل خونریزی و زخم معده باشد، همراه با اقدامات برای افزایش تعداد هموگلوبین، این زخم نیاز است که درمان شود. در صورت کم خونی شدید، برای جایگزینی سریع آهن و هموگلوبین انتقال خون هم پیشنهاد می شود. در کوتاه مدت، کاهش در تعداد هموگلوبین ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. اگر این امر به دلیل کاهش مصرف آهن باشد، مکمل های آهن و یا غذاهای غنی از آهن باید مصرف شود. در صورتی که هر بیماری زمینه ای باعث کاهش سطح هموگلوبین شود، این بیماری زمینه ای باید درمان شود.